ฮก ลก ซิ่ว อุดมคติแห่งความสุขในชีวิตชาวจีน
ความเชื่อและโลกทัศน์ของคนในแต่ละสังคมวัฒนธรรมย่อมแตกต่างกันไปตามสภาพแวดล้อมทางภูมิศาศาตร์ และพัฒนาการทางสังคมเฉพาะตน สำหรับชาวจีนแล้วความสุขสมบูรณ์ในชีวิตที่ยังเวียนว่ายในโลกโลกียะนั้นประกอบด้วยสามประการ คือ ความมั่งคั่งร่ำรวย ความเจริญก้าวหน้า และความมีสุขภาพดีและมีอายุมั่นขวัญยืน ซึ่งจะปราฎกอยู่ในรูปสัญลักษณ์แทนคำอวยพร ทำให้ผู้เห็นรูปสัญลักษณ์ดังกล่าวได้ตระหนักถึงคำอวยพรดังกล่าวซึ่งเป็นสิริมงคลในชีวิตของชาวจีน สัญลักษณ์ดังกล่าวก็คือ " ฮก ลก ซิ่ว" นั้นเอง
เรามักคุ้นเคยกับสัญลักษณ์ "ฮก ลก ซิ่ว" ในรูปของมนุษย์ในวัยอาวุโส 3 คน แต่ในความเป็นจริงแล้ว ฮก ลก ซิ่ว ยังปรากฎอยู่ในรูปของสัญลักษณ์อื่น อีกมากมาย ทั้งรูปสัตว์ ต้นไม้ ดอกไม้ ผลไม้ รวมทั้งสิ่งต่างๆ ที่มีอยู่ในธรรมชาติรอบตัวเรา
ชาวจีนรู้จักและยึดมั่นใจเรื่องของ ฮก ลก ซิ่ว มานานแล้ว ซึ่ง ฮก ลก ซิ่ว อาจแสดงออกด้วยภาพ สัตว์ ดอกไม้ หรือสิ่งของก็ได้ แต่หากเป็นภาพบุคคล ชาวจีนจะนับถือ ฮก ลก ซิ่ว เป็นเทพ 3 องค์ ซึ่งเชื่อกันว่าเทพ 3 องค์นี้สามารถประสิทธิ์ประสาทความมั่งคั่ง ความสมบูรณ์ และความยั่งยืน ชาวจีนเรียกเทพทั้ง 3 องค์นี้ว่า ฮกลกซิ่วซาแช รูปสัญลักษณ์ดังกล่าว สามารถพบเห็นได้จากศิลปกรรมภายในวัดและศาลเจ้าจีน ในรูปแบบของศิลปะการตกแต่งและลวดลายต่างๆ ที่ประดับอยู่ตามอาคารศาสนสถาน ภาพจิตรกรรมฝาผนังและลวดลายเพดานของวิหารโบสถ์ รวมทั้งวัดไทยที่สร้างขึ้นด้วยรูปแบบทางสถาปัตยกรรมในแนวพระราชนิยมรัชกาลที่ 3 ซึ่งได้รับอิทธิพลจากศิลปกรรมจีน
ฮก หมายถึง ความสุขที่ได้จากการสมปรารถนา ทั้งความร่ำรวยโดยโภคทรัพย์สมบัติและบริวารสมบัติ สัญลักษณ์ที่เป็นคน จะเป็นรูปเศรษฐีสวมหมวกเส้า มีผ้าคลุมไหล่ (แสดงถึงโภคสมบัติ) และอุ้มเด็ก (แสดงถึงบริวารสมบัติ) สัญลักษณ์อื่นๆ ที่มีความหมาย "ฮก" เช่น กวางดาว ผลทับทิม ดอกเบญจมาศ ลายคลื่น เป็นต้น
ลก หมายถึง ความเจริญรุ่งเรื่อง ความมีโชคลาภวาสนาด้วยบุญบารมี มีฐานะมั่นคงและการงานที่ก้าวหน้ามั่นคง สัญลักษณ์ที่เป็นคน จะเป็นขุนนางสวมหมวก ถือคทาหยู่อี่ในมือ ใบหูกวางแสดงถึงความมีบุญญาบารมีและวาสนา สัญลักษณ์อื่นๆ "ลก" เช่น ค้างคาว ดอกโบตั๋น หรือดอกพุดตาล ผลส้มมือ ลายกระจัง ลายคอเสื้อ เป็นต้น
ซิ่ว หมายถึง การมีอายุมั่นขวัญยืน มีสุขภาพพลานามัยสมบูรณ์แข็งแรง สัญลักษณ์ที่เป็นคน จะเป็นรูปชายชราหนวดยาง มือถือไม้เท้าห้อยผลน้ำเต้า และมือถือลูกท้อ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการมีอายุยืนยาวสัญลักษณ์อื่นๆ ที่มีความหมาย "ซิ่ว" เช่น นกกระเรียน กา ต้นสน ลูกท้อ ลายประแจจีน เป็นต้น ในหนังสือจวงจื่อตอนเต้าจื๋อกล่าวไว้ว่า อายุของคนในวัยชรานั้นแบ่งออกเป็น 3 ช่วง อายุยืนถึง 100 ปี เรียกว่า เจี่ยซิ่ว อายุถึง 80 ปี เรียกว่า จงซิ่ว และอายุถึง 60 ปี เรียกว่า เหี่ยซิ่ว
เรื่องของสิริมงคลก็คือเรื่องของ โชค ลาภ อายุยืน ซึ่งชาวจีนเรียกว่า ฮก ลก ซิ่ว
จากความหมายดังกล่าวมานี้ คำว่า ฮก ลก ซิ่ว จึงมีความหมายว่า มีบุญวาสนา มีตำแหน่งราชการสูง และอายุยืน
เทพฮก ลก ซิ่ว ไม่เคยปรากฎว่าได้รับการกราบไหว้หรือบูชาไว้ในศาลเจ้า หรือในบ้านแต่อย่างใด แต่จะตั้งไว้เป็นเพียงสิ่งประดับบ้านเท่านั้น เทพทั้ง 3 องค์นี้จะมีบทบาทอย่างจริงจังต่อความเชื่อของชาวจีนก็เพียงเป็นเทพประธานในวันงานแซยิดเท่านั้น
ลักษณะของเทพทั้ง 3 องค์
ในสมัยโบราณลักษณะของเทพทั้ง 3 องค์จะเป็นเช่นไรยังมิได้มีการค้นคว้า แต่สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงนิพนธ์เรื่อง "ตำนานเรื่องเครื่องโต๊ะและถ้วยปั้น" ได้กล่าวถึงลักษณะของเทพทั้ง 3 องค์นี้ว่า
ฮก เป็นรูปเจ้าหรือขุนนางสวมหมวก มีใบหูกางออกไป 2 ข้าง มีมือถือหยู่อี่ แสดงวาสนา
ลก เป็นรูปเศรษฐี สวมหมวกมีเสาข้างหลังสูง มีผ้าคลุมลงไปเบื้องหลัง แสดงโภคสมบัติ มือหนึ่งอุ้มเด็ก แสดงบริวารสมบัติ
ซิ่ว เป็นรูปชายแก่ ถือไม้เท้ามือหนึ่ง ถือผลท้อมือหนึ่ง แสดงความเป็นผู้มีอายุยืนและมั่นคง
ในปัจจุบันลักษณะของเทพทั้งสามที่เห็นจากภาพในหนังสือหรือรูปปั้นตามร้านของชาวจีนนั้น เป็นดังนี้
ฮก เป็นรูปชายแก่ แต่งตัวเป็นเศรษฐี สวมหมวกทรงสี่เหลี่ยมสูง มือหนึ่งถือม้วนหนังสือ หรืออุ้มเด็ก เด็กจะถือหยวนเป่า และอีกมือของชายแก่ถือเห็ดหลินจือ
ลก เป็นรูปเจ้าหรือขุนนาง ใส่ชุดข้าราชการมีหมวกยศและเข็มขัด มือหนึ่งถือหยู่อี่หรือหยูอี้
ซิ่ว เป็นรูปชายแก่ มือหนึ่งถือผลโถหรือผลท้อ อีกมือถือไม้เท้า